Daron Acemoğlu ile James A. Robinson Ulusların Düşüşü'nü yazmalarının ardından geniş bir etki uyandırmışlardı. 7 yıl sonra ise tekrardan sahneye çıktılar. Bu seferde Dar Koridor kitaplarıyla...

Dar Koridor ne hakkında sorusunun cevabı önsözde hemencecik veriliyor.

"Bu kitap özgürlük hakkında..."

Daron Acemoğlu'nu çok seven birisiyim ve hayranım ona. MIT'de ekonomi profesörü tabii ki de hayran olacağım :D

Ulusların Düşüşü adlı kitapta basit bir soru soruluyordu. "Bazı ülkeler neden diğerlerinden daha zengin?"

Tüfek, Mikrop ve Çelik kitabından da aşina olduğumuz bu soruya Ulusların Düşüşü'nde "Kapsayıcı Kurumlar" cevabı veriliyordu.

Kurumlarınız iyi ve kaliteli olmalı yoksa ülkeniz gelişemez.

Dar Koridor kitabında ise Gılgamış Destanı ve Leviathan kullanılıyor. Bir ülke gelişirken nelerden faydalanmalı ki bu gelişmesi sürdürülebilir olsun?

Örneğin Çin Hükümeti Komünizm ile gelişme sağlamasına rağmen "özgür" değil bu yüzden de elbet bir gün gelişmesi duracak.

Hobbes'un önemli eseri Leviathan bir deniz canavarıdır. İnsanlar özgürlüklerinden feragat ederek bu canavarı yaratırlar. Yani devleti...

Dar Koridor'da da bu Leviathan 3 türe ayrılmış.

Despotik Leviathan,

Prangalanmış Leviathan ve

Namevcut Leviathan.

Despotik Leviathan için Çin ve Rusya örnek olarak veriliyor. "Sovyet devleti Despotik Leviathan'ın Rusya'da mükemmel bir örneğiydi." Devlet çok güçlü ama toplum zayıfsa Despotik Leviathan ortaya çıkıyor.

Namevcut Leviathan ise devletin olmadığı ama toplumun güçlü olduğu şekildir. Buna da kitapta birkaç tane örnek veriliyor.

Prangalanmış Leviathan ise en önemlisi ve toplum ile devletin birlikte güçlenmesi oluyor bu.

Zaten kitabın isminin Dar Koridor olmasının da nedeni bu. Devlet güçlenirken toplum da güçlenmeli. Birisi daha fazla güçlenirse koridordan çıkar devlet.

Kitabın baya sağlam bir kaynakça kısmı var. Sadece o kaynakça kısmını okuyan zaten profesör olur :D Eleştiri kısmı ise şu şekilde yapılabilir:

Amerika'da yaşayan ve üniversitede eğitim veren 2 kişi Çin'i despotik bir devlet olarak görüyor. Bu açık açık Şarkiyatçılık ve Batı'nın gözünden Doğu'ya bakmak...

Ama durun, bu eleştiri biraz haksız olur. Çünkü yazarlarımız Prangalanmış Leviathan için örnek olarak seçtikleri Amerika'nın bile sıkıntılar yaşadığını bir çeşit öz eleştiri ile gözler önüne seriyor. En basitinden Amerika'da yaşanan ırkçılık olayları...

Ulusların Düşüşü kadar çarpıcı ve etkili bir eser olamadı bana göre. Yine de okunması gereken bir eserdir.

Okumak isteyen herkese iyi okumalar dilerim.