1- Zirkonyum Elementi Nedir?

         Zr ile gösterilen ve atom numarası 40 olan Zirkonyum metali ilk olarak 1780’li yıllarda Martin Heinrich tarafından keşfedilmekte olup sonradan Martin Heinrich’in bunun üzerine daha fazla araştırmaması yüzünden sadece keşfetmekle kalmıştır. Ardından 1824 yılında Berzelius tarafından tam bir şekilde açıklanarak literatüre eklenmiştir diyebiliriz.

         Bilinen mineralleri ise şu şekildedir: Zirkon ve baddeleyit’tir. Baddeleyit’in diğer eş anlamlıları ise zirkonyum oksit ve zirkonya şeklindedir. Zirkonyum doğada tek başına bulunan bir madde değildir. Üzerinde çok ağır bir oksit katmanı olduğu için paslanmaya ve kireçlenmeye karşı aşırı dirençlidir. Dolayısıyla çelik sanayide de kullanılır.

2- Zirkonyum Nasıl Üretilir?

       Dediğimiz gibi Zirkonyum elementi doğada tek başına bulunabilen bir element değildir. Dolayısıyla çeşitli bileşiklerin birleşimiyle üretilen bir maddedir. Zr her sene toplam 1,5 milyon ton kadar üretilen bir maddedir.

       Zirkonyum Üretiminin Dünya Üzerinde:

. Avustralya üretimin %50’sini

. Güney Afrika üretimin %25’ini

. Çin üretimin %10’unu

. Brezilya, ABD, Hindistan gibi ülkeler ise üretimin %15’ini oluşturur.

           Şu an ülkemizde üretilmemesine rağmen ülkemizde her sene 2 ile 3 ton arasında bir zirkonyum tüketimi vardır. Dolayısıyla ülkemizde zirkonyum ithal edilen bir üründür.

           Kristal yapılı olan bu maddenin yapısı hegzagonaldır ve üretimi için özel, büyük fırınlar kullanılır. Görünüşleri genellikle kum gibidir ve sahte elmas görüntüsü vardır. Dolayısıyla sahte elmas üretiminde kullanılan bir maddedir.

3- Zirkonyum Nerelerde Kullanılır?

Zirkonyumun kullanım alanlarını madde şeklinde özetleyecek olursak

- Nükleer enerji kullanımında

- Mücevher yapımında

- Çelik üretiminde yani çelik sanayisinde

- Yüksek ısıya dayanıklı askeri ekipmanların yapımında

- Deodorant ve parfümlerde

- Tıbbi ve cerrahi malzemelerde ve dişçilikte kullanılır

             En çok kullanılan alanı şüphesiz diş hekimliğidir. Peki dişçilikte zirkonyumun nasıl bir kullanımı vardır? Şimdi gelin onu açıklayalım…

           Diş hekimliğinde zirkonyum estetik bir gülüşe sahip olmak isteyenler tarafından uygulanmak istenir. Zirkonyumlu dişler hem daha sağlıklı görünür hem de tamamı ile doğal olduğundan dişlere ekstra bir zarar vermez. Seramik olarak diş kaplama uygulamasında kullanılır ve rengi fil dişi rengine benzer yani zirkonyumlu dişi ayırt etmek zordur diyebiliriz. Zirkonyumlu dişlerin ışık geçirgenliği vardır yani dişlerinizde D vitamini eksikliği yaşanmaz, normal doğal bir görünüm verir.

          Zirkonyumun diş etleri ile olan uyumu bilindiğinden diş etine herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Zr dişlerde sararma meydana gelmez yani tamamen sararmanın önüne geçilmek isteniyorsa dişler zirkonyum ile kaplatılabilir. Peki ya metale karşı alerjiniz varsa? Zirkonyum diş yaptırabilir misiniz? Cevabımız basit zirkonyum kaplama dişlerinizde herhangi bir alerjik durum söz konusu değildir yani alerjisi olanların da gönül rahatlığıyla bu uygulamayı gerçekleştirmesinde sıkıntı yoktur. Ancak dişlerinizi zirkonyum kaplama yaptıysanız 6 ayda bir bakımını yapmanız gerekmektedir bakımı yapılmadığı takdirde diğer dişlerden ayırt edilebilir bir şekilde renklenme görülebilir. 

          Bu kaplama tekniğiyle dişler uzun yıllar boyunca zirkonyumla kaplı olabilir. Ancak tabii ki her şeyde olduğu gibi zirkonyumun da bir kullanım ömrü vardır. Zirkonyum kaplama işlemi her yaştan kişiye uygulanabilmektedir ancak hatırlatmakta fayda var gelişim çağında olan çocuklara yapılmaması önerilir çünkü çenenin gelişimi daha tamamlanmadığından ileride sıkıntı çıkabilir. 

          Yapan kişinin diş eti hastalığı varsa zirkonyum (Zr) kaplama yapması diş etlerini kötü etkilemeyecektir aksine Zr kaplama diş eti hastalıklarına da iyi geldiği bilinmektedir.

4-Zirkonyum Elementi Reaksiyonları Nelerdir?

           Zirkonyumun birçok reaksiyon çeşidi vardır. Bunlar, hava reaksiyonu, su reaksiyonu, asit reaksiyonu ve baz reaksiyonu olarak açıklanabilir. Şimdi gelin detaylıca bu reaksiyonları açıklayalım.

          Hava ile Reaksiyonu : Zr metalinin yüzeyini kaplayan oksit tabakası vardır. Yani havaya karşı inaktif bir özellikte bulunur. Eğer havada yakılırsa ortaya Zr IV bileşiği salınır.

          Su ile Reaksiyonu : Zr metali normal şartlar altında su ile reaksiyon vermemesine rağmen, bazı bileşikleri su ile reaksiyon verebilir.

           Asit ile Reaksiyonu : Yine Zr metalinin yüzeyinde bulunan kalın oksit tabakasından dolayı asit ile inaktif olmasını sağlar. Bu durumun sonucunda floro reaksiyonları oluşabilir.

           Baz ile Reaksiyonu : Zr metali yine doğal şartlar altında baz ile herhangi bir reaksiyona girmez ancak inorganik koşullarda baz ile reaksiyona girdiği gözlemlenmiştir.

            Zirkonyumun bu kadar yararı olmasına rağmen belirttiğimiz gibi kötü alanlarda mesela sahte elmas yapımında da kullanılıyor. Ancak bu durum zirkonyumun kötü olduğu anlamına gelmez. Dediğimiz gibi ülkemizde şu an üretilmemesine rağmen sahil kesimlerinde doğal zirkonya bulunabiliyor lakin bunların ülkemizde üretimi yapılmamakta…