Türk mitolojisi, yeryüzünün en eski yazıtlara dayanan, çoğu nesilden nesile anlatılan Dünya’nın en eski ve birçok mitolojisinin de temelinde yer alır.

Temeli Tek Tanrı ( Tengri ) inancına dayanan mitoloji, Dünya’nın en eski ebedi belgelerinden kabul edilen Dede Korkut hikayelerinden derlenmiştir. Yazılı belgeler, halen Dünya’nın en değerli kütüphaneleri ve arşivlerinden kabul edilen Vatikan ve Dresden kütüphanelerinde muhafaza edilmektedir.

Türklerde, bilinenin aksine ilk kabul edilen inan biçimi, Şamanizm değildir. Şaman gelenekleri, Türk mitolojisinde de yer alsa da, Tengricilik Türk inanç biçimidir.

Kendi dini önderlerine Tuyuk ismi vermekle beraber, kendi inanış biçimlerine de Nom ismi verilmiştir. Şaman olarak yaygınlaşan ama aslında kendi dini kavramlarında Kam olarak bilinen din adamları, Türk inanış sisteminde, en önemli dini önderlerdir. Türk inanışında, yeryüzü ve gökyüzü iki büyük Tanrı’nın hakimiyetindeydi. Gökyüzünde ve gökyüzünün 17 tabakasında en büyük Tanrı’sı olan Kayra Han, yeraltını yöneten ve temelinde karanlığı ve kötülüğü temsil eden Erlik bilinen büyük Tanrı’lardır.

Türk Mitolojisi

Türk Mitolojisi, Altay dağlarından Çin denizine, Avrupa topraklarından Sibirya’ya hatta ötesinde Güney Amerika’ya kadar uzanan Şamanizm veya Türk Panteizm’i olarak günümüzde bilinen en eski ve en köklü inanış biçiminden türeyen birçok Tanrı’yı barındırır. Bu Tanrılar, Türk ırkının yaşamış olduğu her bölgede farklı adlarla imgelense de, bütünüyle bilinen özellikleri aşağıda şu şekilde sıralanıyor:

Tengri

Tengri, Türk inanışına da adını veren Tengricilik inanışının en başındaki Tanrı’dır. Yeryüzü ve gökyüzünün hakimi olan Tengri, tüm Türk destanlarında geçer. Gök Tanrı olarakta bilinir.

Kayra

Evrenin yaratıcısı olan ve Tengri’nin ruhunu yaşattığı bilinen Tanrı’dır. Tengri’nin oğlu olarak bilinen Kayra, Türk inanışında Gök’ün 17 tabakasının en üstündedir.

Erlik

Türk mitolojisi ve inanç biçiminin en korkulan tanrısı Erlik, yeraltının sahibidir. Toprağın sahibidir, tüm karanlık ve kötülük onundur. 9 oğlu ve 9 kızı olduğuna inanılan Erlik, güç sıralamasında da en güçlü Tanrı’lardan biridri.

Ülgen

Kayra’nın oğlu olan Ülgen, iyiliği temsil eder. Türk ve Moğol mitolojisinde adı geçen Ülgen, yaratıcı Tanrılardan biridir. Göğün 16. katındadır. Altay Dağ’ında yaşadığına inanılır.

Mergen

Kayra’nın bir diğer oğlu olan Mergen, Türk mitolojisinin bolluk, bereket ve bilgeliğini temsil eder. Mergen’in sahip olduğu Ok ve Yay hiçbir zaman hedefini şaşmaz. Bilim, felsefe, akıl ve bilginin Tanrı’sıdır. Göğün 7. katındadır.

Kızagan

Kayra’nın oğlu ve Göğün 9. katında yaşayan Kızagan, Savaş Tanrı’sı olarak bilinir. Türk Orduları’na savaşlarda gücüyle, aklıyla ve cesaretiyle yardımcı olduğu düşünülen ve inanılan Kızagan, hiçbir savaş kaybetmemiş Tanrı’dır. Sayıca çok az olan orduların, kendinden kat be kat büyük orduları alt etmesi, Kızagan’ın aklı ve cesaretiyle mümkün olduğuna inanılır.

Umay

Yeryüzündeki kadın / dişi kavramının Türk inanışındaki karşılığıdır. En güçlü kadın Tanrı Umay, Ana Dişi Tanrı ya da en çok bilinen adıyla Toprak Ana’dır. Ana, çocuk ve bereketi temsil etmekle beraber, onları koruyup kollar. Türk ve Moğol Mitolojisi’nde de geçen Umay, ayrıca Dünya’nın en eski Türk yazıtları olan Orhun Hitabeleri’nde de adı geçen Tanrılardan biridir.

Kübey

Türk Mitolojisi’nde ırkın devamının teminatıdır. Hamile kadınları ve yeni doğan çocukları koruyan kollayan Kübay, Türk Irkı’nın sürekliliği için çok önemli görevi olan bir Tanrıça’dır.

Bengisu ( Yaşam Suyu ) ilk Kübay tarafından yeryüzüne düşer, hiçbir çocuğu aç bırakmaz.