RPM (Dakikadaki Devir Sayısı) Nedir?
Açılımı İngilizce Revolutions Per Minute olan RPM, Türkçe olarak dakikadaki devir sayısı anlamına gelmektedir. Bir diğer tanımlama ile de, bir dakikadaki dönme sayısı olarak ifade edilebilir. RPM, dönüş hareketi yapan fiziksel sistemlerin dönme hızını veya frekansını ifade eder. Örneğin 200 rpm hızda dönen bir motorun şaftı (işi yapan veya oluşturan dönmekte olan kısım) dakikada 200 devir yapıyor yani 200 kez dönüyor anlamına gelir.
Uluslararası Birim Sistemi’ne (SI) göre, RPM bir birim değil, sadece anlamsal bir çıkarımdır. Örneğin döngüsel frekans birimi Hz ve açısal hız birimi de ω veya Ω olarak ifade edilmesinin yanı sıra bu fiziksel ölçüler rpm türünden de gösterilebilir. Çünkü bu olaylarda döngüsel bir iş söz konusudur. Kısacası dakikadaki devir sayısı rpm bir nevi bu birimlerin açıklayıcısı niteliğindedir. 50 Hz denildiği zaman dakikada kaç devir olduğu doğrudan anlaşılmaz fakat bu değerin karşılı 3000 rpm denildiği zaman sistemdeki döngüsel hareketin dakikada kaç devir yaptığı anlaşılır.
Açısal hız ölçümünde, saniyedeki radyan yani rad/s kullanılır.
Normalde, Hert (Hz) ve saniyedeki radyan (rad/s) aynı SI biriminin iki farklı ismidir. Ancak, bunlar iki farklı döngüsel nicelik için yani frenkans ve açısal frekans için kullanılırlar.
Yani 50 rpm hızında dönen bir disk aynı zamanda 2π rad/s veya 1 Hz olarak döner. Eğer SI birimi rpm frekans birimi olarak değerlendirilirse, o zaman 1 rpm = 1/60 Hz. Eğer bunun yerine açısal hız birimi olarak değerlendirilirse devir kelimesi 2π rad/s olarak değerlendirilir ve 1 rpm = 2π/60 rad/s olur.
a) RPM Nerelerde Kullanılır?
RPM biri günümüzdeki birçok teknolojik ürünün değerlendirilmesinde bir ölçü birimi olarak görülür. Bu teknolojik cihazlardan bazıları aşağıdaki gibidir.
> Modern hava türbinleri, dişçi matkapları 800.000 rpm (13.3 kHz) dönüş hızına sahiptir.
> Standart bir çamaşır makinesi de 500 ile 2000 rpm (8-33 Hz) arası bir dönüş hızına sahiptir.
> Güç üreten türbinlerin dönüş hızı ise 3000 (50 Hz) ile 3600 rpm (60 Hz) arası değişmektedir.
> Modern ortalama otomobil motorları, 2000-3000 rpm dönüş hızına sahiptir.
> Hava taşıtlarının motor pistonu da 2000-3000 rpm hızında döner.
> Bilgisayarların hard diskleri de veriyi okuyup yazmak için 5400 ile 7200 rpm (90-120 Hz) dönüş hızına sahiptir. Yüksek performans bilgisayarlarında bu değer 10.000-15.000 rpm (160-250 Hz) değerlerine kadar çıkmaktadır.
> Volan ile enerji depolama sistemlerinde de dönüş hızı 60.000-200.000 rpm (1-3 kHz) arasındadır.
RPM yani dakikadaki devir sayısı ifadesi ölçüm ve değerlendirme birimi olarak hemen hemen birçok mekanik ve elektronik ürün ve sistemlerde kullanılmaktadır.