Bir Hitchcock Klasiği

Adını Yunan Mitolojisi’nde babasını öldürüp annesiyle ensest ilişki yaşayan Oedipus’tan alan, Sigmund Freud’un ‘Oedipus Kompleksi’ kuramını bugün birçok kitap ve filmlerde görüyor, günlük hayatta da bu duruma şahit oluyoruz. Bugün ise sizlere Oedipus Kompleksi’ni kısaca anlatıp Hitchcock’un kült filmi Psycho (Sapık) üzerinden analizleyeceğim.

Kurama göre Oedipus Kompleksi, 4-6 yaş arasındaki oğlan çocuklarının annesine duyduğu aşk ve babayı bu aşk sebebiyle dışlamasıdır. Çocuğun anneye duyduğu aşk ve babaya duyduğu nefret birçok esere konu olmuş, edebiyat tarihinde önemli bir yer tutmuştur. Gelelim film analizimize…

Hepimiz gibi biri olan Marion, hayalleri için birtakım çılgınlıklar yapmış ve yolu Bates Motel’e düşmüştür. Filmin başında Marion’un serüvenine ortak oluruz ve Norman Bates ile tanışırız.

Asıl üzerinde duracağımız nokta ise şudur: Norman Bates, Marion’dan hoşlandığı ve onu arzuladığı halde onu ölmüş annesi ‘Norma Bates’ kılığına girerek öldürmüştür fakat annesinin öldürdüğünü düşünmektedir. Hatta annesini cinayetten kurtarmak için cesedi ortadan kaldırmış ve banyoyu gıcır gıcır yapmıştır. Peki ama neden?

 Kısaca açıklamak gerekirse Norman, annesine alışılmadık derecede müthiş bir sevgi beslemiş, onu sanki sevgilisiymiş gibi kıskanmış ve aynı saplantıyı annesinden de kendisi için beklemiştir. Norman’ın annesine karşı duyduğu sevgi ve kıskançlığın derecesini Norma Bates’in ölümüyle anlayabiliriz çünkü Norma Bates, kocası yani Norman’ın üvey babası ile ‘yatakta’ ölü bulunmuştur. Filmin sonunda Norman Bates’in annesinin ve üvey babasının katili olduğunu anlıyoruz. Norman’ın saplantılı ruh hali annesi öldüğünde iyice bozulmuştur ve Norman sonunda annesini kendinde yaşatan, çift karakterli biri olup çıkmıştır. Kendisine bilinçaltındaki anne figürü baskısını uygulamış ve buna göre hareket etmiştir. Baskının kurbanı ise Marion olmuştur. Aslında Norman, Marion’u gözetlediği ve ondan hoşlandığı için kendi bedeninde yaşatmaya çalıştığı annesinden azar işitmiştir ve annesinin sözünden çıkmamak adına Marion’u öldürmüştür. Bunu ‘id’ ve ‘süperego’ çatışması olarak da yorumlayabiliriz. İd yani Norman, Marion’u gözetlerken ve onu arzularken süperego yani Norman’ın annesi Norman’ı yargılıyor ki bu da Marion’un ölümüne sebep oluyor.

Filmin sonuna doğru Norman annesini yatak odasının bulunduğu üst kattan bodrum kata taşıyor. Eğer ki üst katı süperego ve bodrum katı da id olarak düşünürsek, Norman annesini artık ide taşıyor demektir. Nitekim filmin sonunda anne ortadan kaybolmamış aksine artık Norman’ı tamamen ele geçirmiştir.

Aslında Psycho o kadar dolu bir filmdir ki, birçok kuramdan ve birçok farklı bakış açısından analizlenebilir. Ben bugün kült film Psycho üzerinden ve Oedipal Kompleks kuramını işlemek istedim. Bu yazıda Slavoj Zizek’in Psycho eleştirisi kaynakça alınmıştır.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

BUĞLEM YILMAZ