Son zamanlarda insanların ilgisini çeken konular arasına sanal  gerçeklik (VR/ Virtual Reality) ve artırılmış gerçeklik (AR/ Augmented Reality) de girmiş durumda. İnsanların farklı dünyaları deneyimleme isteği ağır basmış olacak ki gerçekliği tekrardan tanımlamamıza yol açan bu inovasyon sürecine bizler de katılmış durumdayız. Üzgünüm ki artık gerçekten de farklı dünyaların insanlarıyız.  

SANAL GERÇEKLİK NEDİR ?

       Sanal gerçeklik en basit tabiriyle bir simülasyon ortamı olarak açıklanabilir. Biraz daha bu konuyu açacak olursak, duyularımızı etkileyerek bizi gerçek dünyadan koparıp önceden oluşturulmuş bir sanal dünyaya götüren teknoloji de denilebilir. 

Her ne kadar yakın tarihli bir geçmişi olduğu düşünülse de ona ön ayak olmuş teknolojilerle 1930’ lara dayanan sanal gerçeklik, ilk atılımını aslında 1962 yılında  Amerikalı mucit Morton Heilig tarafından "Sensorama" adlı cihazla yaptı. Sensorama, içinde  birçok sensör ve makenizma bulunduran bir başlık olarak tasarlanmış ve bu başlık sayesinde 3D görüntü sağlanmıştır. Ayrıca vücut hareketlerimizi algılayan sensörler bulundurur ki bu da biz hareket ettikçe görüntülerin ve seslerin perspektifini değiştirir ve daha gerçekçi bir deneyim sunar. Fanları sayesinde rüzgar hissi, koku üreteçleri ve titreşimli sandalyesi sayesinde de dokunsal bir geri bildirim verir. Ne yazık ki günümüze kıyasla sınırlı bir kullanıma sahiptir. 

GÜNÜMÜZDE KULLANILAN VR CİHAZLARI

  Günümüzde birçok farklı alanda ve farklı şekillerde VR aracı ve cihazı kullanılmaktadır. Örneğin; Oculus Rift, HTC Vive, PlayStation VR, Valve Index gibi sanal gerçeklik başlıkları önünüzde sanal bir ekran oluşturarak sizi ve konumunuzu takip ederek sanal ortamda hareket etmenizi sağlar. Oculus Touch’ ın yanı sıra kontrol cihazları için HTC Vive kontrol cihazları veya PlayStation Move hareket kontrolcüleri bulunmaktadır. Sanal gerçeklik deneyimini sağlamak için akıllı telefonlara takılan VR başlıkları da bulunmaktadır. Örnekler arasında Samsung Gear VR ve Google Cardboard bulunur.

ARTIRILMIŞ GERÇEKLİK NEDİR ?

Hemen odağınızı dağıtmadan artırılmış gerçeklik konusuna değinelim. Artırılmış gerçeklik, sanal gerçekliğin aksine hem gerçek dünyada hem de sanal dünyada bir deneyim sunuyor. Şöyle ki;  genellikle bir akıllı telefon, tablet, AR gözlüğü veya AR başlığı gibi cihazların kameralarının gerçek dünyayı algılaması sağlanır. Daha sonra konumlandırma sistemleriyle konum ve yön belirlenir. Algılanan görüntüye bu cihazlar dijital katman ekler. Bu sayede gerçek dünya ve sanal dünya hizalanmış ve kullanıcının etkileşimi sağlanmış olur. Örneğin; bir artırılmış gerçeklik uygulamasında cihazınızın kamerasını kullanarak gerçek dünyada bulunan bir odaya sanal olarak istediğiniz bir koltuk takımını yerleştirip nasıl duracağını görebilirsiniz.  (IKEA Place uygulaması)

Biraz geçmişe giderek bu kavramın temellerinin nasıl atıldığına bakalım. 1968 yılında Ivan Sutherland tarafından geliştirilen ve dönüm noktası kabul edilen "Head-Mounted Display" (HMD) isimli bir sistemle ilk temelleri atılmıştır. Bu sistemde  bir başlıkla bağlanan bir ekran aracılığıyla gerçek dünyayı görebiliyor, ekran üzerindeki dijital içeriklerle etkileşime geçebiliyordunuz.

İlk popüler AR uygulaması ise 2009 yılında piyasaya sürülen "Layar" isimli bir mobil uygulama oldu. Bu uygulamayla çevrenizdeki yerleri (market, okul,otel vb.) bulunduğunuz konumdan görme şansı verildi. Buraya kadar gelmişken Pokémon GO’ yu anlatmazsak olmazdı. Hemen 2016’nın Temmuz ayına gidiyor ve sizi Pokémon GO ile tanıştırıyorum. Bu oyun artırılmış gerçeklik teknolojisini kullanan bir mobil oyundur. Gerçek dünyada dolaşarak oyundaki farklı Pokémon türlerini bularak, yakalayarak ve geliştirerek diğer kullanıcılarla savaştırabiliyorsunuz . Oyun, GPS ve telefonun kamerası aracılığıyla oyuncuların Pokémon'ları yakalamalarını sağlar. Oyuncular, gerçek dünyadaki herhangi bir  konumda Pokémon'ları bulmaya çalışır ve eşzamanlı birçok faaliyete de katılabilir. Bu oyun 2016 da çıkmış olmasına rağmen Türkiye’ye ancak 2021 yılında gelmiş bulunuyor.

GÜNÜMÜZDE KULLANILAN AR UYGULAMALARI

1) Günümüzde "Snapchat" , " Instagram" ve " Facebook" uygulamaları artırılmış gerçeklik filtlerine sahiptir.

2) Google Maps'in "Canlı Görünüm" özelliği, bizlere gerçek dünyayı canlı olarak gösteren bir AR navigasyon deneyimi sunar.

3) Yine bir AR uygulaması olan "Quiver", çizdiğimiz veya boyadığımız resimleri telefon veya tabletler aracılığıyla 3D görüntülememizi sağlar.

4) Ev dekorasyonu için kullanılan "Houzz" uygulaması, evinize alacağınız mobilyaların veya dekorasyon ürünlerinin evinizde nasıl duracağını bu uygulama sayesinde sanal olarak gözlemleyebilirsiniz.

5) "Anatomy 4D" uygulaması tıbbi dersler için eğitimde kullanılan bir uygulamadır, insan anotomisini daha etkileşimli öğrenme fırsatı sunar.

6) Dövme yaptırmak isteyenler fakat nasıl duracağını tam kestiremeyenler için " Inkhunter" uygulaması hiç de fena bir fikir değil.

7) "Tilth Brush " ile üç boyutlu sanal bir tuval üzerinde çizim yapıyormuş gibi hissedebilirsiniz. VR kulaklık ve kontrol cihazları kullanarak sanal boşlukta hareket edebilirsiniz. Sanatçılar ve tasarımcılar için harika bir uygulama olduğunu düşünüyorum.

8) "AR Solar System" uygulaması güneş sistemini ve gezegenleri inceleme fırsatı sunuyor.

Son olarak Mar Gonzalez-Franco, Mark Bolas, Steve Feiner ve Jeremy Bailenson gibi birçok bilim insanın bu konular üzerinde ilginç araştırmalar ve çalışmalar yapmaya devam ettiğini söylemek istiyor ve gün geçtikçe daha da gerçeklik kavramının değiştiğini belirtmek istiyorum. Sizlere bu konularla ilgili birkaç tane film önerisinde bulunarak bu yazımı sonlandırıyorum. İYİ SEYİRLER 😊  

1) "Minority Report" (2002) 

2) "Blade Runner 2049" (2017) 

3) "Ghost in the Shell" (2017)

4) "Ready Player One" (2018) 

5) "Inception" (2010) 

6) "Tron: Legacy (2010)

7) "The Matrix" (1999)

8) "Black Mirror" (dizi)

9) " The Call Up" (2016)